Przyszedł czas na kontynuację naszej serii artykułów o podatku VAT. Tym razem zajmiemy się bardziej techniczną stroną – jego stawkami oraz przyjrzymy się kilku ciekawostkom z tym związanych.
Spis treści
Stawka VAT 23%
23% to podstawowa stawka od towarów i usług sprzedawanych na terenie polski. Co ciekawe, w treści ustawy widnieje 22%. Podwyżka, którą wprowadził rząd Donalda Tuska w 2010 roku obowiązuje na mocy innego aktu prawnego. 23% podatku zapłacimy na przykład za:
- Sprzęt elektroniczny,
- Urządzenia AGD,
- Usługi prawnicze,
- Usługi księgowe i doradztwa podatkowego,
- Usługi marketingowe,
- Usługi kosmetyczne,
- Meble,
- Zabawki.
Stawka VAT 8%
Ośmioprocentowa stawka podatku od towarów i usług jest w dużej mierze związana z branżą budowlaną, ale nie tylko. Na liście znajdują się między innymi:
- Roboty budowlano-montażowe,
- Usługi remontowe związane z budownictwem mieszkaniowym,
- Roboty konserwacyjne związane z budownictwem mieszkaniowym,
- Nieruchomości mieszkalne i ich części (z wyłączeniem lokali użytkowych),
- Część usług gastronomicznych (usługi kateringowe)
Stawka VAT 5%
Tę preferncyjną stawkę od towarów i usług ustawodawca nałożył przede wszystkim na artykuły pierwszej potrzeby. To też najniższa “standardowa” stawka, VAT-u, która obowiązuje w przypadku transakcji krajowych. Wymieńmy tu przede wszystkim:
- Owoce, warzywa ( z pewnymi wyjątkami),
- Przyprawy,
- Zioła,
- Ryby,
- Mięso,
- Kasze, mąki, makarony i inne wyroby suche,
- Prasa specjalistyczna,
- Książki,
- Podręczniki szkolne i akademickie.
Stawka VAT 0%
Zerowa stawka VAT-u w ostatnich latach przechodziła przez wiele zmian. Przede wszystkim, w ramach przeciwdziałaniu inflacji, Ministerstwo Finansów zlikwidowało podatek na wiele produktów spożywczych ( w tym samym czasie, paliwo objęto stawką 8%). Standardowo, zerowym VAT-em objęte są:
- Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów i usług
- Eksport towarów
- Bilety lotnicze na trasach międzynarodowych
Dlaczego stawki podatku od towarów i usług są zróżnicowane?
Ze względu na swój znaczący udział w budżecie państwa, podatek od towarów i usług jest niezwykle rozbudoawny. Normująca go ustawa ma setki stron i co roku staje się coraz dłuższa. Pomimo ostatnich uproszczeń, tak zwana matryca stawek VAT-u ma kilkanaście stron i przyjmuje postać 12 załączników do aktu prawnego.
Z ekonomicznego punktu widzenia, każdy podatek wpływa na popyt konsumpentów. Produkty objęte wyższą stawką (np. 23%) najprawdopodobniej będą droższe niż te zwolnione z podatku lub objęte stawką preferncyjną, a co za tym idzie, zainteresowanie nimi będzie niższe. Ingerując w matrycę stawek VAT, Ministerstwo Finansów jest w stanie wywierać wpływ na decyzje zakupowe Polaków.
Dodatkowo, bardzo istotnym jest wyważenie przychodów państwa z realnymi dochodami obywateli. Obniżenie stawki podatku na konkretne produkty oznacza stratę dla budżetu, ale jednocześnie ulgę dla konsumentów. Tworząc matrycę, jej autorzy mieli na celu zmniejszenie obciążeń podatkowych w przypadku zakupów najbardziej podstawowych, codziennych produktów. Może to tłumaczyć, dlaczego egzotyczne orzechy, na przykład nerkowca, objęte są inną stawką podatku niż orzechy włoskie czy mąka.
Stawka VAT 8% jest z kolei pewnym kompromisem, który zwalnia podatników z kłopotliwego rozliczenia należnego podatku. Przykładowo, usługi kateringowe z jednej strony mają “spożywczy” charakter (stawka 5%), ale z drugiej strony, pojawia się obsługa kelnerska, która, gdyby traktować ją jak większość innych usług, podlegałaby już pod 23%. Takie sytuacje prowadzą jednak do absurdów, na przykład zakup okien z montażem może być dla klienta tańszy niż zakup samych okien (8% zamiast 23% z nawiązką pokrywa koszt instalacji produktu).
Podsumowanie
Podatek VAT to niezwykle ciekawe i bardzo złożone zagadnienie. Ze względu na wiele przepisów regulujących i uszczelniających ten system, wielu przedsiębiorców ma trudności w zrzoumieniu wszystkich jego mechanizmów. Już niedługo, na naszym portalu pojawią się kolejne artykuły o tematyce podatkowej. Skupimy się w nich między innymi na deklaracjach, najważniejszych terminach w kalendarzu każdego przedsiębiorcy i wewnątrzwspólnotowych dostawach towarów. Już dziś serdecznie zapraszamy do lektury wpisów, które znajdują się na stronie. Szczególnie polecamy pierwszy artykuł z cyklu o VAT oraz o podatku na zasadach ogólnych.
