Co to jest GTU? Poradnik na 2023 rok

Kody GTU, czyli kody grup towarów i usług są niezbędnym elementem deklaracji JPK-V7. Choć GTU obowiązują od 1 października 2020 ( a więc właśnie mijają 3 lata od ich wprowadzenia), wielu podatników dalej ma problem z ich stosowaniem. W tym artykule przyjrzymy się temu zagadnieniu i sprawdzimy, co kwalifikuje się do konkretnego kodu.

Czym są kody GTU?

Jak wyjaśnia Ministerstwo Finansów, kody GTU zostały wprowadzone w celu uszczelnienia systemu podatkowego. Sklasyfikowane zostały produkty i usługi z branż szczególnie narażonych na możliwość wystąpienia oszustw o charakterze podatkowym. Choć nie muszą one pojawić się na fakturze, podatnik zobowiązany jest do uwzględnienia ich w pliku JPK-V7.

Usługi i towary sklasyfikowane w GTU

Przyjrzyjmy się teraz poszczególnym grupom towarów i usług:

GTU 1

Pierwsza grupa towarów i usług dotyczy dostaw napojów alkoholowych. Ustawodawca wyszczególnił kilka podstawowych kategorii:

• Piwo;
• Napoje alkoholowe o zawartości alkoholu powyżej 1,2%;
• Napoje alkoholowe będące mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, o ile zawartość alkoholu przekracza 0,5%.

Warto przy tym zauważyć, że grupę 1 stosujemy wyłącznie wtedy, gdy mowa o dostawie (sprzedaży) towarów, ale już nie przy świadczeniu usług, na przykład gastronomicznych. Dodatkowo, zgodnie z ustawową definicją, napoje alkoholowe to produkty spożywcze, zatem tego kodu nie stosuje się w przypadku dostaw alkoholi technicznych.

GTU 2

Dużo bardziej rozbudowany katalog produktów klasyfikuje się do następnej, czyli drugiej grupy. Ogólnie rzecz biorąc, są to dostawy paliw, konkretnie:

• Benzyn lotniczych;
• Benzyn silnikowych, z wyłączeniem benzyn lakowych i przemysłowych;
• Gazu płynnego (LPG);
• Oleju napędowego;
• Olejów opałowych;
• Paliw typu benzyny i nafty do silników odrzutowych;
• Pozostałych olejów napędowych;
• Paliw ciekłych o parametrach określonych w ustawie;
• Biopaliw ciekłych o parametrach określonych w ustawie;
• Pozostałych towarów opodatkowanych akcyzą (np. wyroby energetyczne).

W praktyce, druga grupa dotyczy wszystkie przedsiębiorstwa handlujące paliwami i surowcami energetycznymi.

GTU 3

To oznaczenie wykorzystamy w przypadku dostawy:

• Oleju opałowego (w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym);
• Olejów smarowych i pozostałych olejów, czyli:
  • Oleje do przeprowadzania procesu specyficznego;
  • Oleje do przeprowadzania przemian chemicznych w procesie innym niż proces specyficzny;
  • Oleje przeznaczone do innych celów;
  • Oleje silnikowe, smarowe oleje sprężarkowe, smarowe oleje turbinowe;
  • Oleje hydrauliczne;
  • Oleje przekładniowe i oleje reduktorowe;
  • Mieszanki do obróbki metali, oleje do smarowania form, oleje antykorozyjne;
  • Oleje izolacyjne.

Trzecia grupa towarów i usług nie obejmuje jednak:

• Olejów białych do kodu CN 2710 19 85;
• Parafiny ciekłej do kodu CN 2710 19 85;
• Smarów plastycznych do kodu CN 2710 19 99;
• Olejów smarowych skodyfikowanych jako CN 2710 20 90;
• A także preparatów smarowych objętych CN 3403 za wyjątkiem dostawy smarów plastycznych z tej pozycji.

GTU 4

Ten plik kontrolny obejmuje dostawy:

• Wyrobów tytoniowych;
• Suszu tytoniowego;
• Płynów do papierosów elektronicznych i wyrobów nowatorskich.

GTU 5

To oznaczenie obejmuje dostawy odpadów takich jak:

• Wraki przeznaczone do złomowania inne niż statki i pozostałe konstrukcje pływające, czyli:
  • Zużyty sprzęt gospodarstwa domowego;
  • Zużyta elektronika użytkowa;
  • Zużyte transformatory i silniki;
  • Zużyte samochody, wagony kolejowe;
• Odpady szklane;
• Odpady z papieru i tektury;
• Pozostałe odpady gumowe;
• Odpady z tworzyw sztucznych;
• Odpady inne niż niebezpieczne zawierające metal;
• Niebezpieczne odpady zawierające metal, między innymi:
  • Zużyte utrwalacze zawierające związki srebra, zużyte transformatory i kondensatory oraz zużyte urządzenia zawierające PCB;
  • odpady niebezpieczne, zawierające w znacznej części cynk (Zn) i ołów (Pb), powstający w procesie produkcyjnym;
• Odpady i braki ogniw i akumulatory elektryczne;
• Surowce wtórne, czyli:
  • Metalowe;
  • Ze szkła;
  • Z papieru i tektury;
  • Z tworzyw sztucznych;
  • Z gumy.

GTU 6

Obowiązek stosowania tego kodu spoczywa na czynnych podatnikach VAT, którzy dokonują dostaw różnych urządzeń elektronicznych oraz części i materiałów do nich, są to między innymi:

• Komputery i pozostałe maszyny do automatycznego przetwarzania danych;
• Jednostki pamięci – wyłącznie dyski twarde (HDD);
• Telefony dla sieci komórkowych lub dla innych sieci bezprzewodowych – wyłącznie telefony komórkowe, w tym smartfony;
• Aparaty fotograficzne cyfrowe i kamery cyfrowe;
• Części i akcesoria do fotokopiarek;
• Emulsje do uczulania powierzchni do stosowania w fotografice, preparaty chemiczne do stosowania w fotografice, nigdzie indziej nieklasyfikowane;
• Atrament do pisania, tusz kreślarski i pozostałe atramenty oraz tusze;
• Płyty, arkusze, folie, taśmy i pasy z tworzyw sztucznych, niewzmocnionych, nielaminowanych ani niepołączonych z innymi materiałami;
• Elektroniczne układy scalone – wyłącznie procesory;
• Półprzewodnikowe urządzenia pamięci trwałej – wyłącznie dyski SSD;
• Konsole do gier wideo (w rodzaju stosowanych z odbiornikiem telewizyjnym lub samodzielnym ekranem) i pozostałe urządzenia do gier zręcznościowych lub hazardowych z elektronicznym wyświetlaczem;
• Pakiety oprogramowania systemów operacyjnych – wyłącznie dyski SSD;
• Pakiety pozostałego oprogramowania użytkowego – wyłącznie dyski SSD;
• Pozostałe filmy i nagrania wideo na dyskach, taśmach magnetycznych itp., nośnikach – wyłącznie dyski SSD.

GTU 7

Ten rodzaj oznaczenia dotyczy w szczególności dealerów samochodowych oraz dostawców części samochodowych takich jak:

• Ciągników (w tym rolniczych, gąsienicowych, drogowych do naczep);
• Pojazdów silnikowych do przewozu dziesięciu lub więcej osób razem z kierowcą;
• Samochodów i pozostałych pojazdów silnikowych przeznaczonych zasadniczo do przewozu osób (innych niż te objęte pozycją „pojazdy silnikowe do przewozu dziesięciu lub więcej osób razem z kierowcą”);
• Pojazdów silnikowych do transportu towarów;
• Pojazdów silnikowych specjalnego przeznaczenia, innych niż te zasadniczo przeznaczone do przewozu osób lub towarów;
• Podwozi wyposażonych w silniki do pojazdów silnikowych objętych pozycjami od 8701 do 8705;
• Nadwozi (włączając kabiny) do pojazdów silnikowych objętych pozycjami od 8701 do 8705;
• Części i akcesoriów do pojazdów silnikowych objętych pozycjami od 8701 do 8705.

GTU 8

Obowiązek stosowania tego oznaczenia dotyczy dostaw metali szlachetnych oraz nieszlachetnych, takich jak:

• Wyroby z metali szlachetnych (złom) lub z udziałem tych metali z załącznika 12., w tym:
  • Antyki o wieku przekraczającym 100 lat – wyłącznie biżuteria artystyczna;
  • Materiały do rzeźbienia pochodzenia roślinnego lub mineralnego, obrobione, oraz artykuły z takich materiałów; formowane lub rzeźbione artykuły z wosku, stearyny, gum i żywic naturalnych lub mas modelarskich, oraz pozostałe artykuły formowane lub rzeźbione, gdzie indziej niewymienione ani niewłączone; obrobiona, nieutwardzona żelatyna (z wyjątkiem żelatyny objętej pozycją 3503) oraz artykuły z nieutwardzonej żelatyny – wyłącznie wyroby z bursztynu;
  • stopy, proszki, odpady z metali szlachetnych;
• Wyroby płaskie walcowane na gorąco, o szerokości >= 600 mm, ze stali niestopowej;
• Wyroby płaskie walcowane na gorąco, o szerokości < 600 mm, ze stali niestopowej;
• Wyroby płaskie walcowane na gorąco, o szerokości >= 600 mm, z pozostałej stali stopowej;
• Wyroby płaskie walcowane na gorąco, o szerokości < 600 mm, z pozostałej stali stopowej;
• Wyroby płaskie walcowane na zimno, o szerokości >= 600 mm, ze stali niestopowej;
• Wyroby płaskie walcowane na zimno, o szerokości >= 600 mm, z pozostałej stali stopowe;
• Wyroby płaskie walcowane, o szerokości >= 600 mm, ze stali niestopowej, platerowane, powlekane lub pokrywane;
• Wyroby płaskie walcowane, o szerokości >= 600 mm, z pozostałej stali stopowej, platerowane, powlekane lub pokrywane;
• Pręty walcowane na gorąco, w nieregularnie zwijanych kręgach, ze stali niestopowej;
• Pozostałe pręty ze stali, nieobrobione więcej niż kute, na gorąco walcowane, ciągnione lub wyciskane, włączając te, które po walcowaniu zostały skręcone;
• Pręty walcowane na gorąco, w nieregularnie zwijanych kręgach, z pozostałej stali stopowej;
• Pozostałe pręty z pozostałej stali stopowej, nieobrobione więcej niż kute, na gorąco walcowane, ciągnione lub wyciskane, włączając te, które po walcowaniu zostały skręcone;
• Kształtowniki otwarte, nieobrobione więcej niż walcowane na gorąco, ciągnione na gorąco lub wyciskane, ze stali niestopowej;
• Kształtowniki otwarte, nieobrobione więcej niż walcowane na gorąco, ciągnione na gorąco lub wyciskane, z pozostałej stali stopowej;
• Pręty ciągnione na zimno oraz kątowniki, kształtowniki i profile, ze stali niestopowej;
• Pręty ciągnione na zimno oraz kątowniki, kształtowniki i profile, z pozostałej stali stopowej;
• Wyroby płaskie walcowane na zimno, ze stali, o szerokości < 600 mm, niepokrywane;
• Wyroby płaskie walcowane na zimno, ze stali, o szerokości < 600 mm, platerowane, powlekane lub pokrywane;
• Kształtowniki otwarte, formowane lub profilowane na zimno, ze stali niestopowej;
• Arkusze żeberkowane ze stali niestopowej;
• Drut ciągniony na zimno, ze stali niestopowej;
• Srebro nieobrobione plastycznie lub w postaci półproduktu, lub w postaci proszku;
• Metale nieszlachetne platerowane srebrem oraz metale nieszlachetne, srebro lub złoto, platerowane platyną, nieobrobione inaczej niż do stanu półproduktu – wyłącznie złoto i srebro, platerowane platyną, nieobrobione inaczej niż do stanu półproduktu;
• Aluminium nieobrobione plastycznie;
• Pozostałe metale nieżelazne i wyroby z nich; cermetale; popiół i pozostałości zawierające metale i związki metali – wyłącznie odpady i złom metali nieszlachetnych;
• Biżuteria i jej części oraz pozostałe wyroby jubilerskie i ich części, ze złota i srebra lub platerowane metalem szlachetnym.

GTU 9

Oznaczenie to dotyczy dostaw leków oraz wyrobów medycznych z wykazu leków zagrożonych barakiem dostępności, czyli:

• Produktów leczniczych;
• Środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego;
• Wyrobów medycznych.

GTU 10

Oznaczenie to obejmuje jedynie dostawy:

• Budynków;
• Budowli;
• Gruntów.

Co ważne, wbrew obiegowej opinii, GTU 10 nie obejmuje usług budowlanych ani remontowych.

GTU 11

Oznaczenie to jest stosowane w przypadku świadczenia usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych z:

• Instalacji – dwutlenku węgla, podtlenku azotu i perfluorowęglowodorów;
• Operacji lotniczej – dwutlenku węgla.

GTU 12

To konkretne oznaczenie obejmuje czynnych podatników VAT, którzy świadczą usługi o charakterze niematerialnym, wyłącznie:

• Doradczych, w tym doradztwa prawnego i podatkowego oraz doradztwa związanego z zarządzaniem – PKWiU 62.02.1, 62.02.2, 66.19.91, 69.20.3, 70.22.11,70.22.12, 70.22.13, 70.22.14, 70.22.15, 70.22.16, 70.22.3, 71.11.24, 71.11.42, 71.12.11, 71.12.31, 74.90.13, 74.90.15, 74.90.19;
• W zakresie rachunkowości i audytu finansowego – PKWiU 69.20.1, 69.20.2;
• Prawnych (PKWiU 69.1), zarządczych – PKWiU 62.03, 63.11.12, 66.11.19, 66.30, 68.32, 69.20.4, 70.22.17, 70.22.2, 90.02.19.1;
• Firm centralnych – PKWiU 70.1;
• Marketingowych lub reklamowych – PKWiU 73.1;
• Badania rynku i opinii publicznej – PKWiU 73.2;
• W zakresie badań naukowych i prac rozwojowych – PKWiU 72;
• Oraz w zakresie pozaszkolnych form edukacji – PKWiU 85.5.

GTU 13

Ostatnie oznaczenie obejmuje różne usługi transportowe takie jak:

• Transport drogowy towarów;
• Transport drogowy produktów naftowych cysternami;
• Transport drogowy pojazdami przeznaczonymi do przewozu towarów masowych suchych;
• Transport drogowy pojazdami przeznaczonymi do przewozu żywych zwierząt;
• Transport drogowy towarów pojazdami napędzanymi siłą mięśni ludzkich lub ciągnionymi przez zwierzęta;
• Transport drogowy towarów samochodami typu chłodnia;
• Transport drogowy pozostałych cieczy i gazów cysternami;
• Transport drogowy pojazdami przeznaczonymi do przewozu towarów w kontenerach;
• Transport drogowy przesyłek pocztowych;
• Pozostały transport drogowy towarów;
• Wynajem samochodów ciężarowych z kierowcą;
• Usługi związane z przeprowadzkami świadczone na rzecz gospodarstw domowych;
• Pozostałe usługi związane z przeprowadzkami.

Po co wprowadzono kody GTU?

Jak już wspomnieliśmy, Grupy Towarów i Usług powstały w celu uszczelnienia systemu podatkowego w Polsce. Prawdopodobnie duża część naszych czytelników zauważyła już, że powyższe kody odnoszą się do dóbr, które często wykorzystywane były (lub nadal są) do prowadzenia wszelkiej maści oszustw – paliwa, metal szlachetne czy usługi doradcze często są wysoko wyceniane, a jednocześnie trudno jest jednoznacznie określić, czy doszło do danej transakcji.

Warto również zauważyć, że kody GTU nie dotyczą transakcji pomiędzy przedsiębiorcami a osobami fizycznymi nie prowadzącymi działalności gospodarczej (B2C). Nacisk na obrót pomiędzy przedsiębiorcami jednoznacznie wskazuje na jeden, zasadniczy cel, jakim jest pobieranie większych kwot z tytułu podatku VAT.

Jak wpisać kod GTU na fakturze?

Zdecydowana większość programów do fakturowania ułatwia wprowadzanie odpowiednich oznaczeń – wystarczy zaznaczyć odpowiednią opcję. Warto jednak skonsultować się z księgową, aby nie dokonać błędu w tym zakresie – konsekwencje z całą pewnością nie są przyjemne.

Kiedy nie trzeba korzystać z kodów GTU?

Jest kilka oczywistych sytuacji, w których podatnik nie jest zobowiązany do korzystania z grup towarów i usług. W szczególności, są to:

Kodów GTU na fakturze nie umieszczą podatnicy zwolnieniu z podatku VAT, niezależnie od charakteru tegoż zwolnienia. Grupy towarów i usług powstały na potrzeby deklaracji JPK V7, zatem jeśli nie jest ona składana, trudno oczekiwać aby stosować jakiekolwiek oznaczenia.

Wielu podatników świadczy usługi lub sprzedaje produkty niesklasyfikowane w GTU. Przykładem mogą być usługi medyczne, dostawy produktów spożywczych czy naprawa samochodów.

Jedna działalność, kilka kodów GTU

Jeśli prowadzisz działalność wielobranżową, prawdopodobnie pojawi się konieczność wykazywania grup towarów i usług na fakturach. W takiej sytuacji, nie musisz się martwić – nie ma żadnych limitów dotyczących ilości kodów – jedynym warunkiem jest konieczność ich poprawnego wykazania.

GTU – podstawa prawna

Choć kody GTU są nierozerwalnie związane z ustawą o podatku VAT i są w niej wyszczególnione, to do tegoż aktu wprowadzono je w drodze rozporządzenia Ministra Finansów (Dz.U. 2021 poz. 1179).

Dodajmy również, że za brak odpowiedniego oznaczenia kodu GTU można otrzymać karę w wysokości 500 złotych za każdy przypadek uchybienia.