Kody GTU, czyli kody grup towarów i usług są niezbędnym elementem deklaracji JPK-V7. Choć GTU obowiązują od 1 października 2020 ( a więc właśnie mijają 3 lata od ich wprowadzenia), wielu podatników dalej ma problem z ich stosowaniem. W tym artykule przyjrzymy się temu zagadnieniu i sprawdzimy, co kwalifikuje się do konkretnego kodu.
Czym są kody GTU?
Jak wyjaśnia Ministerstwo Finansów, kody GTU zostały wprowadzone w celu uszczelnienia systemu podatkowego. Sklasyfikowane zostały produkty i usługi z branż szczególnie narażonych na możliwość wystąpienia oszustw o charakterze podatkowym. Choć nie muszą one pojawić się na fakturze, podatnik zobowiązany jest do uwzględnienia ich w pliku JPK-V7.
Usługi i towary sklasyfikowane w GTU
Przyjrzyjmy się teraz poszczególnym grupom towarów i usług:
GTU 1
Pierwsza grupa towarów i usług dotyczy dostaw napojów alkoholowych. Ustawodawca wyszczególnił kilka podstawowych kategorii:
- Piwo;
- Napoje alkoholowe o zawartości alkoholu powyżej 1,2%;
- Napoje alkoholowe będące mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, o ile zawartość alkoholu przekracza 0,5%.
Warto przy tym zauważyć, że grupę 1 stosujemy wyłącznie wtedy, gdy mowa o dostawie (sprzedaży) towarów, ale już nie przy świadczeniu usług, na przykład gastronomicznych. Dodatkowo, zgodnie z ustawową definicją, napoje alkoholowe to produkty spożywcze, zatem tego kodu nie stosuje się w przypadku dostaw alkoholi technicznych.
GTU 2
Dużo bardziej rozbudowany katalog produktów klasyfikuje się do następnej, czyli drugiej grupy. Ogólnie rzecz biorąc, są to dostawy paliw, konkretnie:
- Benzyn lotniczych;
- Benzyn silnikowych, z wyłączeniem benzyn lakowych i przemysłowych;
- Gazu płynnego (LPG);
- Oleju napędowego;
- Olejów opałowych;
- Paliw typu benzyny i nafty do silników odrzutowych;
- Pozostałych olejów napędowych;
- Paliw ciekłych o parametrach określonych w ustawie;
- Biopaliw ciekłych o parametrach określonych w ustawie;
- Pozostałych towarów opodatkowanych akcyzą (np. wyroby energetyczne).
W praktyce, druga grupa dotyczy wszystkie przedsiębiorstwa handlujące paliwami i surowcami energetycznymi.
GTU 3
To oznaczenie wykorzystamy w przypadku dostawy:
- Oleju opałowego (w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym);
- Olejów smarowych i pozostałych olejów, czyli:
- Oleje do przeprowadzania procesu specyficznego;
- Oleje do przeprowadzania przemian chemicznych w procesie innym niż proces specyficzny;
- Oleje przeznaczone do innych celów;
- Oleje silnikowe, smarowe oleje sprężarkowe, smarowe oleje turbinowe;
- Oleje hydrauliczne;
- Oleje przekładniowe i oleje reduktorowe;
- Mieszanki do obróbki metali, oleje do smarowania form, oleje antykorozyjne;
- Oleje izolacyjne.
Trzecia grupa towarów i usług nie obejmuje jednak:
- Olejów białych do kodu CN 2710 19 85;
- Parafiny ciekłej do kodu CN 2710 19 85;
- Smarów plastycznych do kodu CN 2710 19 99;
- Olejów smarowych skodyfikowanych jako CN 2710 20 90;
- A także preparatów smarowych objętych CN 3403 za wyjątkiem dostawy smarów plastycznych z tej pozycji.
GTU 4
Ten plik kontrolny obejmuje dostawy:
- Wyrobów tytoniowych;
- Suszu tytoniowego;
- Płynów do papierosów elektronicznych i wyrobów nowatorskich.
GTU 5
To oznaczenie obejmuje dostawy odpadów takich jak:
- Wraki przeznaczone do złomowania inne niż statki i pozostałe konstrukcje pływające, czyli:
- Zużyty sprzęt gospodarstwa domowego;
- Zużyta elektronika użytkowa;
- Zużyte transformatory i silniki;
- Zużyte samochody, wagony kolejowe;
- Odpady szklane;
- Odpady z papieru i tektury;
- Pozostałe odpady gumowe;
- Odpady z tworzyw sztucznych;
- Odpady inne niż niebezpieczne zawierające metal;
- Niebezpieczne odpady zawierające metal, między innymi:
- Zużyte utrwalacze zawierające związki srebra, zużyte transformatory i kondensatory oraz zużyte urządzenia zawierające PCB;
- odpady niebezpieczne, zawierające w znacznej części cynk (Zn) i ołów (Pb), powstający w procesie produkcyjnym;
- Odpady i braki ogniw i akumulatory elektryczne;
- Surowce wtórne, czyli:
- Metalowe;
- Ze szkła;
- Z papieru i tektury;
- Z tworzyw sztucznych;
- Z gumy.
GTU 6
Obowiązek stosowania tego kodu spoczywa na czynnych podatnikach VAT, którzy dokonują dostaw różnych urządzeń elektronicznych oraz części i materiałów do nich, są to między innymi:
- Komputery i pozostałe maszyny do automatycznego przetwarzania danych;
- Jednostki pamięci – wyłącznie dyski twarde (HDD);
- Telefony dla sieci komórkowych lub dla innych sieci bezprzewodowych – wyłącznie telefony komórkowe, w tym smartfony;
- Aparaty fotograficzne cyfrowe i kamery cyfrowe;
- Części i akcesoria do fotokopiarek;
- Emulsje do uczulania powierzchni do stosowania w fotografice, preparaty chemiczne do stosowania w fotografice, nigdzie indziej nieklasyfikowane;
- Atrament do pisania, tusz kreślarski i pozostałe atramenty oraz tusze;
- Płyty, arkusze, folie, taśmy i pasy z tworzyw sztucznych, niewzmocnionych, nielaminowanych ani niepołączonych z innymi materiałami;
- Elektroniczne układy scalone – wyłącznie procesory;
- Półprzewodnikowe urządzenia pamięci trwałej – wyłącznie dyski SSD;
- Konsole do gier wideo (w rodzaju stosowanych z odbiornikiem telewizyjnym lub samodzielnym ekranem) i pozostałe urządzenia do gier zręcznościowych lub hazardowych z elektronicznym wyświetlaczem;
- Pakiety oprogramowania systemów operacyjnych – wyłącznie dyski SSD;
- Pakiety pozostałego oprogramowania użytkowego – wyłącznie dyski SSD;
- Pozostałe filmy i nagrania wideo na dyskach, taśmach magnetycznych itp., nośnikach – wyłącznie dyski SSD.
GTU 7
Ten rodzaj oznaczenia dotyczy w szczególności dealerów samochodowych oraz dostawców części samochodowych takich jak:
- Ciągników (w tym rolniczych, gąsienicowych, drogowych do naczep);
- Pojazdów silnikowych do przewozu dziesięciu lub więcej osób razem z kierowcą;
- Samochodów i pozostałych pojazdów silnikowych przeznaczonych zasadniczo do przewozu osób (innych niż te objęte pozycją „pojazdy silnikowe do przewozu dziesięciu lub więcej osób razem z kierowcą”);
- Pojazdów silnikowych do transportu towarów;
- Pojazdów silnikowych specjalnego przeznaczenia, innych niż te zasadniczo przeznaczone do przewozu osób lub towarów;
- Podwozi wyposażonych w silniki do pojazdów silnikowych objętych pozycjami od 8701 do 8705;
- Nadwozi (włączając kabiny) do pojazdów silnikowych objętych pozycjami od 8701 do 8705;
- Części i akcesoriów do pojazdów silnikowych objętych pozycjami od 8701 do 8705.
GTU 8
Obowiązek stosowania tego oznaczenia dotyczy dostaw metali szlachetnych oraz nieszlachetnych, takich jak:
- Wyroby z metali szlachetnych (złom) lub z udziałem tych metali z załącznika 12., w tym:
- Antyki o wieku przekraczającym 100 lat – wyłącznie biżuteria artystyczna;
- Materiały do rzeźbienia pochodzenia roślinnego lub mineralnego, obrobione, oraz artykuły z takich materiałów; formowane lub rzeźbione artykuły z wosku, stearyny, gum i żywic naturalnych lub mas modelarskich, oraz pozostałe artykuły formowane lub rzeźbione, gdzie indziej niewymienione ani niewłączone; obrobiona, nieutwardzona żelatyna (z wyjątkiem żelatyny objętej pozycją 3503) oraz artykuły z nieutwardzonej żelatyny – wyłącznie wyroby z bursztynu;
- stopy, proszki, odpady z metali szlachetnych;
- Wyroby płaskie walcowane na gorąco, o szerokości >= 600 mm, ze stali niestopowej;
- Wyroby płaskie walcowane na gorąco, o szerokości < 600 mm, ze stali niestopowej;
- Wyroby płaskie walcowane na gorąco, o szerokości >= 600 mm, z pozostałej stali stopowej;
- Wyroby płaskie walcowane na gorąco, o szerokości < 600 mm, z pozostałej stali stopowej;
- Wyroby płaskie walcowane na zimno, o szerokości >= 600 mm, ze stali niestopowej;
- Wyroby płaskie walcowane na zimno, o szerokości >= 600 mm, z pozostałej stali stopowe;
- Wyroby płaskie walcowane, o szerokości >= 600 mm, ze stali niestopowej, platerowane, powlekane lub pokrywane;
- Wyroby płaskie walcowane, o szerokości >= 600 mm, z pozostałej stali stopowej, platerowane, powlekane lub pokrywane;
- Pręty walcowane na gorąco, w nieregularnie zwijanych kręgach, ze stali niestopowej;
- Pozostałe pręty ze stali, nieobrobione więcej niż kute, na gorąco walcowane, ciągnione lub wyciskane, włączając te, które po walcowaniu zostały skręcone;
- Pręty walcowane na gorąco, w nieregularnie zwijanych kręgach, z pozostałej stali stopowej;
- Pozostałe pręty z pozostałej stali stopowej, nieobrobione więcej niż kute, na gorąco walcowane, ciągnione lub wyciskane, włączając te, które po walcowaniu zostały skręcone;
- Kształtowniki otwarte, nieobrobione więcej niż walcowane na gorąco, ciągnione na gorąco lub wyciskane, ze stali niestopowej;
- Kształtowniki otwarte, nieobrobione więcej niż walcowane na gorąco, ciągnione na gorąco lub wyciskane, z pozostałej stali stopowej;
- Pręty ciągnione na zimno oraz kątowniki, kształtowniki i profile, ze stali niestopowej;
- Pręty ciągnione na zimno oraz kątowniki, kształtowniki i profile, z pozostałej stali stopowej;
- Wyroby płaskie walcowane na zimno, ze stali, o szerokości < 600 mm, niepokrywane;
- Wyroby płaskie walcowane na zimno, ze stali, o szerokości < 600 mm, platerowane, powlekane lub pokrywane;
- Kształtowniki otwarte, formowane lub profilowane na zimno, ze stali niestopowej;
- Arkusze żeberkowane ze stali niestopowej;
- Drut ciągniony na zimno, ze stali niestopowej;
- Srebro nieobrobione plastycznie lub w postaci półproduktu, lub w postaci proszku;
- Metale nieszlachetne platerowane srebrem oraz metale nieszlachetne, srebro lub złoto, platerowane platyną, nieobrobione inaczej niż do stanu półproduktu – wyłącznie złoto i srebro, platerowane platyną, nieobrobione inaczej niż do stanu półproduktu;
- Aluminium nieobrobione plastycznie;
- Pozostałe metale nieżelazne i wyroby z nich; cermetale; popiół i pozostałości zawierające metale i związki metali – wyłącznie odpady i złom metali nieszlachetnych;
- Biżuteria i jej części oraz pozostałe wyroby jubilerskie i ich części, ze złota i srebra lub platerowane metalem szlachetnym.
GTU 9
Oznaczenie to dotyczy dostaw leków oraz wyrobów medycznych z wykazu leków zagrożonych barakiem dostępności, czyli:
- Produktów leczniczych;
- Środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego;
- Wyrobów medycznych.
GTU 10
Oznaczenie to obejmuje jedynie dostawy:
- Budynków;
- Budowli;
- Gruntów.
Co ważne, wbrew obiegowej opinii, GTU 10 nie obejmuje usług budowlanych ani remontowych.
GTU 11
Oznaczenie to jest stosowane w przypadku świadczenia usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych z:
- Instalacji – dwutlenku węgla, podtlenku azotu i perfluorowęglowodorów;
- Operacji lotniczej – dwutlenku węgla.
GTU 12
To konkretne oznaczenie obejmuje czynnych podatników VAT, którzy świadczą usługi o charakterze niematerialnym, wyłącznie:
- Doradczych, w tym doradztwa prawnego i podatkowego oraz doradztwa związanego z zarządzaniem – PKWiU 62.02.1, 62.02.2, 66.19.91, 69.20.3, 70.22.11,70.22.12, 70.22.13, 70.22.14, 70.22.15, 70.22.16, 70.22.3, 71.11.24, 71.11.42, 71.12.11, 71.12.31, 74.90.13, 74.90.15, 74.90.19;
- W zakresie rachunkowości i audytu finansowego – PKWiU 69.20.1, 69.20.2;
- Prawnych (PKWiU 69.1), zarządczych – PKWiU 62.03, 63.11.12, 66.11.19, 66.30, 68.32, 69.20.4, 70.22.17, 70.22.2, 90.02.19.1;
- Firm centralnych – PKWiU 70.1;
- Marketingowych lub reklamowych – PKWiU 73.1;
- Badania rynku i opinii publicznej – PKWiU 73.2;
- W zakresie badań naukowych i prac rozwojowych – PKWiU 72;
- Oraz w zakresie pozaszkolnych form edukacji – PKWiU 85.5.
GTU 13
Ostatnie oznaczenie obejmuje różne usługi transportowe takie jak:
- Transport drogowy towarów;
- Transport drogowy produktów naftowych cysternami;
- Transport drogowy pojazdami przeznaczonymi do przewozu towarów masowych suchych;
- Transport drogowy pojazdami przeznaczonymi do przewozu żywych zwierząt;
- Transport drogowy towarów pojazdami napędzanymi siłą mięśni ludzkich lub ciągnionymi przez zwierzęta;
- Transport drogowy towarów samochodami typu chłodnia;
- Transport drogowy pozostałych cieczy i gazów cysternami;
- Transport drogowy pojazdami przeznaczonymi do przewozu towarów w kontenerach;
- Transport drogowy przesyłek pocztowych;
- Pozostały transport drogowy towarów;
- Wynajem samochodów ciężarowych z kierowcą;
- Usługi związane z przeprowadzkami świadczone na rzecz gospodarstw domowych;
- Pozostałe usługi związane z przeprowadzkami.
Po co wprowadzono kody GTU?
Jak już wspomnieliśmy, Grupy Towarów i Usług powstały w celu uszczelnienia systemu podatkowego w Polsce. Prawdopodobnie duża część naszych czytelników zauważyła już, że powyższe kody odnoszą się do dóbr, które często wykorzystywane były (lub nadal są) do prowadzenia wszelkiej maści oszustw – paliwa, metal szlachetne czy usługi doradcze często są wysoko wyceniane, a jednocześnie trudno jest jednoznacznie określić, czy doszło do danej transakcji.
Warto również zauważyć, że kody GTU nie dotyczą transakcji pomiędzy przedsiębiorcami a osobami fizycznymi nie prowadzącymi działalności gospodarczej (B2C). Nacisk na obrót pomiędzy przedsiębiorcami jednoznacznie wskazuje na jeden, zasadniczy cel, jakim jest pobieranie większych kwot z tytułu podatku VAT.
Jak wpisać kod GTU na fakturze?
Zdecydowana większość programów do fakturowania ułatwia wprowadzanie odpowiednich oznaczeń – wystarczy zaznaczyć odpowiednią opcję. Warto jednak skonsultować się z księgową, aby nie dokonać błędu w tym zakresie – konsekwencje z całą pewnością nie są przyjemne.
Kiedy nie trzeba korzystać z kodów GTU?
Jest kilka oczywistych sytuacji, w których podatnik nie jest zobowiązany do korzystania z grup towarów i usług. W szczególności, są to:
Kodów GTU na fakturze nie umieszczą podatnicy zwolnieniu z podatku VAT, niezależnie od charakteru tegoż zwolnienia. Grupy towarów i usług powstały na potrzeby deklaracji JPK V7, zatem jeśli nie jest ona składana, trudno oczekiwać aby stosować jakiekolwiek oznaczenia.
Wielu podatników świadczy usługi lub sprzedaje produkty niesklasyfikowane w GTU. Przykładem mogą być usługi medyczne, dostawy produktów spożywczych czy naprawa samochodów.
Jedna działalność, kilka kodów GTU
Jeśli prowadzisz działalność wielobranżową, prawdopodobnie pojawi się konieczność wykazywania grup towarów i usług na fakturach. W takiej sytuacji, nie musisz się martwić – nie ma żadnych limitów dotyczących ilości kodów – jedynym warunkiem jest konieczność ich poprawnego wykazania.
GTU – podstawa prawna
Choć kody GTU są nierozerwalnie związane z ustawą o podatku VAT i są w niej wyszczególnione, to do tegoż aktu wprowadzono je w drodze rozporządzenia Ministra Finansów (Dz.U. 2021 poz. 1179).
Dodajmy również, że za brak odpowiedniego oznaczenia kodu GTU można otrzymać karę w wysokości 500 złotych za każdy przypadek uchybienia.
