Ostatnie dni, tygodnie i miesiące, bez dwóch zdań zapiszą się w historii polskiego parlamentaryzmu. Rekordowa frekwencja w wyborach 15 października 2023 roku, zawirowania z odejściem rządu zjednoczonej prawicy, powrót Donalda Tuska na fotel premiera oraz rekordowe zainteresowanie społeczeństwa tym co dzieje się wewnątrz sejmowego gmachu, to wydarzenia, które na pewno zostaną w naszej pamięci na długo. Jednakże zatrzymajmy się przy wspomnianym, rekordowym zainteresowaniu społeczeństwa obradami Sejmu. Aktualnie każde posiedzenie można śledzić nie tylko dzięki relacjom w telewizji, ale także przez sejmowy kanał nadawczy na platformie YouTube, który udostępnia transmisję na żywo za każdym razem kiedy zbiera się polski parlament.
W związku z rosnącym zainteresowaniem obywateli tym co dzieje się w Sejmie, coraz więcej ludzi zaczyna zauważać na czym dokładnie polega praca parlamentarzysty. Oprócz tego część osób zainteresowanych zastanawia się także nad tym ile taki poseł zarabia, w końcu pełni on bardzo ważną funkcję publiczną, a do tego reprezentuje również swoich wyborców. W związku z tym, w dzisiejszym artykule sprawdzimy ile zarabia poseł, co składa się na jego pensję oraz przedstawimy czym jest dieta, a także poznamy przywileje parlamentarzystów.
Kim jest poseł?
Zanim przejdziemy do głównej części dzisiejszego artykułu zatrzymajmy się na chwilę i przyjrzyjmy się sylwetce parlamentarzysty. Być może każdemu z nas wydaje się, że dobrze wie kim jest poseł na Sejm, jednakże kiedy się nad tym zastanowimy, odpowiedź na to pytanie nie jest wcale taka prosta. Według podstawowej definicji poseł lub posłanka jest to po prostu osoba będąca członkiem niższej izby parlamentu. Jednakże przyjrzyjmy się trochę dokładniej temu zawodowi i jego historii.
Historia tego zawodu w Polsce sięga aż XV wieku, kiedy to do naszego kraju dotarła pewna, wczesna forma parlamentaryzmu. W dawnych czasach, to znaczy od XV do XVIII wieku, posłowie wybierani byli przez niższe rangą zgromadzenia, czyli sejmiki. Przekazywały one również wybranym przez siebie reprezentantom instrukcje dotyczące tego jak mają oni postępować oraz głosować podczas zgromadzenia Sejmu. Jednakże z czasem uległo to zmianie, a mandat poselski został uwolniony, zapewniała to zarówno Konstytucja 3 maja, jak i Konstytucja marcowa z 1921 roku oraz Konstytucja kwietniowa z 1935 roku.
Wolny mandat poselski przetrwał do dziś, w związku z czym każdy parlamentarzysta może głosować i wypowiadać się w Sejmie według własnych poglądów, nie sugerując się podpowiedziami z zewnątrz, gdyż nie wiążą ich instrukcje wyborców, co ujęte zostało w Konstytucji. Przechodząc do teraźniejszości przyjrzyjmy się temu, kto może zostać posłem na Sejm w Polsce. Mianowicie aby móc starać się o mandat poselski trzeba mieć ukończone 21 lat, być obywatelem Polski oraz posiadać czynne prawo wyborcze.
Dodatkowo warto wspomnieć również, że poseł jest zawodem wyjątkowo określonym przez prawo. Każdy parlamentarzysta posiada immunitet formalny oraz przywilej nietykalności w dniu ogłoszenia wyników wyborów. Oprócz tego każdy poseł ma także obowiązek złożenia ślubowania poselskiego, jeżeli tego nie zrobi zostaje on pozbawiony mandatu. Dodatkowo warto wspomnieć też, że prawa i obowiązki posła są dokładnie określone przez najważniejsze akty prawne, chociażby takie jak Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej oraz Regulamin Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej.
Ile zarabia poseł?
Przejdźmy zatem do najważniejszej części dzisiejszego artykułu, która oczywiście dotyczy tego ile zarabiają posłowie. Jednakże zanim podamy odpowiedź na to pytanie, warto podkreślić, że nie jest ona taka jednoznaczna, jak mogłoby się wydawać. Jest tak głównie dlatego, że pensje parlamentarzystów są naprawdę zróżnicowane i złożone, przez to, że często są wzbogacone różnymi premiami, a także dodatkami. W związku z tym zacznijmy od tego co może składać się na pensję posła.
Z czego składa się wynagrodzenie posła?
Tak jak już wspominaliśmy wynagrodzenia parlamentarzystów są mocno złożone co wynika głównie z tego, że mogą oni otrzymywać różnorakie dodatki, a nawet premie. W związku z tym przyjrzyjmy się elementom, które mogą składać się na pensję posła:
- Uposażenie poselskie: Jest to największa część wynagrodzenia każdego posła zasiadającego w polskim parlamencie, zgodnie z ustawą o wykonywaniu mandatu poselskiego, jest to główne wynagrodzenie ze stosunku pracy;
- Dieta: Oprócz znacznie większego uposażenia, prawie każdy poseł na Sejm otrzymuje także dietę, czyli środki finansowe przysługujące posłowi na pokrycie kosztów związanych z wydatkami poniesionymi w związku z wykonywaniem mandatu na terenie kraju
- Dodatki za pełnienie funkcji w komisjach sejmowych: Poza uposażeniem i dietą, posłowie bardzo często otrzymują także dodatkowe środki, w związku z pełnieniem funkcji przewodniczącego lub zastępcy przewodniczącego w różnych komisji sejmowych.
Tak jak już wspomnieliśmy, pensje parlamentarzystów mogą być naprawdę zróżnicowane, jednakże ich podstawa w zdecydowanej większości jest taka sama, gdyż zależy od uposażenia i diety. Natomiast nie można jednak zapominać o dodatkach, które posłowie pobierają za pełnienie ważniejszych funkcji w komisjach sejmowych, to od nich zależą różnice w zarobkach pomiędzy poszczególnymi parlamentarzystami.
Uposażenie
Skoro znamy już składowe wynagrodzenia posła, czas przekonać się ile dokładnie wynoszą kwoty jakie otrzymują na swoje konta parlamentarzyści. Zacznijmy zatem od podstawowej części wynagrodzenia posła, czyli uposażenia. Ta część pensji jest taka sama dla każdego parlamentarzysty i aktualnie wynosi dokładnie 12 826,64 złotych miesięcznie brutto, co oznacza, że posłowie i posłanki co miesiąc otrzymują około 9 000 złotych na rękę po odliczeniu wszystkich obowiązkowych podatków.
Powszechnie wiadomo, że uposażenie pobierają praktycznie wszyscy posłowie i posłanki, jednakże polskie prawo określa sytuacje, w których parlamentarzyści nie mogą go otrzymać. Mianowicie uposażenie nie przysługuje posłom, którzy:
- Pozostając w stosunku pracy nie korzystają z bezpłatnego urlopu na czas sprawowania mandatu;
- Prowadzą działalność gospodarczą samodzielnie lub z innymi osobami;
- Nie zawiesili prawa do emerytury lub renty (jednakże w tym przypadku występuje wiele wyjątków, o których można przeczytać w oficjalnym komunikacie dostępny na stronie Sejmu)
Podobnie jak ostatni, wymieniony przez nas przypadek, wszystkie przytoczone przez nas sytuacje, w których poseł nie może pobrać uposażenia, są dokładnie określone w ustawie z 9 maja 1996 roku o wykonywaniu mandatu posła i senatora.
Dieta
Kolejną składową, która jest ważną i nieodłączną częścią wynagrodzenia parlamentarzystów jest dieta, o której prawdopodobnie dużo osób kiedyś słyszało, lecz tak naprawdę nie dokładnie każdy wie czym ona tak właściwie jest. Mianowicie, dieta poselska to środki finansowe przysługujące posłom na pokrycie kosztów związanych z wydatkami poniesionymi w związku z wykonywaniem mandatu na terenie kraju. Aktualnie wynosi ona dokładnie 4 008,33 złotych brutto, jednakże dieta jest wolna od podatku dochodowego od osób fizycznych do kwoty 2 280 złotych miesięcznie. Oznacza to, że po odliczeniu podatku od reszty tej kwoty, dieta netto wynosi około 3 600 złotych.
W przeciwieństwie do uposażenia dieta nie jest objęta żadnymi ograniczeniami, dlatego też mogą ją pobierać wszyscy posłowie na Sejm.
Uposażenie i dieta – podstawowe wynagrodzenie posła
Tak jak już wspominaliśmy, uposażenie i dieta wchodzą w skład wynagrodzenia praktycznie każdego posła, wyjątkiem są parlamentarzyści, którzy nie mogą pobierać uposażenia na podstawie ograniczeń, które wymieniliśmy wcześniej. Często w skład wynagrodzenia wschodzą również dodatki, natomiast nie każdy poseł je otrzymuje, dlatego też zanim do nich przejdziemy przedstawimy ile wynosi podstawa wynagrodzenia posła, czyli pieniądze jakie otrzymuje z uposażenia i diety. Mianowicie, każdy poseł, który otrzymuje zarówno uposażenie, jak i dietę miesięcznie dostaje wynagrodzenie w wysokości 16 834,97 złotych brutto. Po prawidłowym odliczeniu wszystkich obowiązkowych podatków kwota ta wynosi około 12 600 złotych miesięcznie na rękę.
Dodatki za pełnienie funkcji w komisjach sejmowych
Tak jak już wspominaliśmy, wynagrodzenie posła składa się przede wszystkim z uposażenia i diety, co już dokładnie opisaliśmy. Jednakże trzecią, nie rzadko dosyć dużą, częścią pensji parlamentarzystów są pieniądze otrzymywane w związku z pełnieniem różnych funkcji w komisjach sejmowych. Oto jak prezentują się te dodatki:
- Przewodniczący komisji: Poseł pełniący taką funkcję otrzymuje dodatek, który wynosi 20% uposażenia, czyli około 2 565 złotych brutto, co daje trochę ponad 2 000 złotych miesięcznie na rękę;
- Zastępca przewodniczącego komisji: W tym przypadku, poseł pełniący taką funkcję otrzymuje dodatek, wynoszący 15% uposażenia, to znaczy około 1 924 złotych brutto, czyli mniej więcej 1 500 złotych miesięcznie na rękę;
- Przewodniczący stałych podkomisji: Jeżeli chodzi o tą funkcję, posłowie ją sprawujący mogą liczyć na dodatek wynoszący 10% uposażenia, to znaczy około 1 283 złotych brutto, czyli około 1 000 miesięcznie na rękę.
Natomiast co w przypadku kiedy jakiś poseł sprawuje więcej niż jedną z wymienionych funkcji jednocześnie, w końcu komisji w Sejmie nie brakuje. W takiej sytuacji na konto posła wypłacane są środki pochodzące z dodatków, które łącznie nie przekraczają 35% wartości uposażenia.
Dodatkowe świadczenia materialne, które otrzymują posłowie
Tak jak już przedstawiliśmy, w głównej mierze wynagrodzenie posłów i posłanek w Polsce składa się z uposażenia, diety oraz dodatków związanych z pełnieniem określonych funkcji w komisjach sejmowych. Jednakże to nie wszystko co można zaliczyć do świadczeń materialnych, które przysługują polskim parlamentarzystom. Mianowicie, każdy polityk, który zdołał dostać się do Sejmu w naszym kraju ma także prawo do następujących uprawnień o charakterze finansowym:
- Bezpłatne przejazdy środkami publicznego transportu zbiorowego, przeloty w krajowym przewozie lotniczym oraz prawo do bezpłatnych przejazdów środkami publicznej komunikacji miejskiej;
- Dla posłów zameldowanych na pobyt stały poza Warszawą zakwaterowanie w Domu Poselskim lub ryczałt na wynajęcie mieszkania na terenie Warszawy w wysokości do 2500 zł miesięcznie albo 82 zł za jedną dobę hotelową;
- Pokrycie kosztów noclegów poza miejscem stałego zamieszkania i poza Warszawą, związanych z wykonywaniem mandatu poselskiego w wysokości do 7600 zł rocznie;
- Bezpłatne przeloty lotnicze w czasie delegacji zagranicznych organizowanych przez Kancelarię Sejmu.
Oprócz wyżej wymienionych świadczeń materialnych, wszystkim posłom i posłankom przysługuje także szereg innych dodatków, które jednak nie są tak istotne. Jednakże dwóm z nich warto przyjrzeć się trochę dokładniej.
Ryczałt na utrzymanie biura
Pierwszym z nich jest ryczałt na utrzymanie biura poselskiego w wysokości 19 tys. złotych miesięcznie. Jednakże nie można go zaliczyć do wynagrodzenia parlamentarzysty, ponieważ są to pieniądze które musi on przeznaczyć na przykład na:
- Pensje dla pracowników swojego biura poselskiego;
- Tłumaczenia;
- Usługi telekomunikacyjne;
- Przejazdy samochodami w związku z wykonywaniem mandatu;
- Czynsz oraz opłaty za energię elektryczną i cieplną oraz gaz i wodę;
- Prace porządkowe, konserwację i naprawę sprzętu technicznego biura oraz koszty jego eksploatacji;
- Zakup materiałów biurowych, prasy, wydawnictw, środków bezpieczeństwa i higieny pracy;
- Koszty obsługi rachunkowo-księgowej i bankowej biura.
Jak sama nazwa wskazuje, ryczałt ten należy przeznaczyć wyłącznie na sprawy związane z utrzymaniem biura poselskiego. Natomiast w przepisach określających go wyraźnie napisane jest, że pieniędzy tych nie można przeznaczyć na finansowanie partii politycznych, fundacji, działalności sponsorskich i charytatywnych czy prowadzenie kampanii wyborczej.
Odprawa parlamentarna
Ostatnim świadczeniem, o którym warto wspomnieć omawiając wszystkie dodatki finansowe, przysługujące posłom i posłankom jest tak zwana odprawa parlamentarna. Mianowicie jest to wypłata, którą otrzymują parlamentarzyści w przypadku, kiedy nie zostaną oni wybrani na następną kadencję. Jest to równowartość trzech uposażeń czyli dokładnie 38 479,92 złotych brutto. Oznacza to, że każdy poseł, który odchodzi z Sejmu otrzymuje około 26 500 złotych na rękę.
Podsumowanie
Temat wynagrodzeń parlamentarzystów jest bardzo szeroki i rozbudowany, ponieważ oprócz podstawowych pieniędzy, które otrzymują posłowie w ramach uposażenia czy też diety, przysługuje im także szereg innych, często niemałych, świadczeń materialnych. Jednakże należy pamiętać, że w dużej mierze są to środki, które parlamentarzyści muszą wykorzystać na konkretne wydatki, w związku z czym nie można ich bezpośrednio zaliczyć do ich realnego wynagrodzenia, które jest oczywiście jawne.
Podsumowując, ciężko jednoznacznie stwierdzić czy zarobki posłów i posłanek w Polsce są duże, czy też jednak nie. Natomiast, bez dwóch zdań można powiedzieć, że każdy parlamentarzysta zarabia określoną kwotę pieniędzy, która może zmieniać się w zależności od tego jak bardzo angażuje się on w pracę Sejmu.
Przeczytaj koniecznie:
